Samenvatting effecten
Slimme Logistiek

Opdrachtgever	Ministerie van IenW
Datum	30 augustus 2024
Auteur	Goudappel & Rebel
Kenmerk	012452.20240830.N8.05 Effecten Slimme Logistiek

Samenvatting effecten Slimme Logistiek

Effecten handelingsperspectief vervoerder, werkgever, chauffeur

• De inzet van betrouwbare overheidsdata voor de logistieke sector, zoals milieuzones, venstertijden, laad-en losplaatsen en wegwerkzaamheden kan zorgen voor een kilometerreductie in de stad van 0,5% [5].
• Een corridoraanpak in West-Brabant/Breda heeft een potentiële reductie van 0,01 VVU per verplaatsing, en een snelheidsverhoging van 1,5% [2].

Maatschappelijke effecten

• De potentiële PM2,5 reductie van ZE-zones voor stadslogistiek is 2,2 ton in 2025 [3].
• De invoering van ZE-zones voor stadslogistiek is een zeer effectieve maatregel en leidt naar verwachting tot 45 kton CO2 reductie in 2025 met het huidige beleid. Het totale potentieel van CO2 reductie wordt verwacht op 62 kton [3].
• Het potentiële NOx reductie effect van ZE-zones voor stadslogistiek is circa 90 ton. Daarnaast zorgt de maatregel logistieke hubs voor een potentieel reductie-effect van bijna 25 ton [3].
• Logistieke hubs en Slimme Logistiek kosten tussen €0 en €100 per ton CO2 reductie voor de overheid en meer dan €100 voor de eindgebruiker [1].
• Modal shift van logistiek kost tussen €0 en €100 per ton CO2 reductie voor de overheid en eindgebruiker [1].

* Disclaimer: Bovenstaande opsomming van effecten is context afhankelijk, zie daarvoor de toelichtende tekst in de rest van dit document en de bijhorende verwijzingen en bronnen.

Bronnenlijst

	Titel	Organisatie
1	Wat kunnen RMP’s bijdragen aan de nationale klimaatdoelen? Verkenning potentiële CO2-reductie	CE Delft
2	Impact gebiedsgerichte realisatie: ex-ante berekening 5 werkprogramma’s	Mu-consult
3	Effectbepaling regionaal maatregelenpakket	CE Delft
4	Effectbepaling duurzame mobiliteitsopties	CE Delft / TNO
5	Smart logistics: Toepassingen Slimme Logistiek	Smartwayz
6	Veiligere Europese wegen dankzij doorbraak in truck platooning	TNO
7	Ontdek Connected Transport	Smartwayz

1. Aanbod toepassing 

1.1 Indeling effecten op basis van handelingsperspectieven

Het logistieke systeem is anders dan het personenmobiliteitssysteem. Daarom zijn de kolommen van de causale diagrammen anders ingedeeld dan maatregelen die personenmobiliteit betreffen. Dit uit zich in verschillende typen handelingsperspectieven: Van de vervoerder, de werkgever/transporteur en van de chauffeurs.

Zo hebben randvoorwaardelijke beperkingen vanuit de overheid directe invloed op de bewegingsvrijheid van de vervoerder. Voorbeelden van randvoorwaardelijke beperkingen zijn ZE-zones, regels rondom laden en lossen in binnensteden, route restricties, etc. Deze beperkingen hebben invloed op de kosteneffectiviteit van de route, wat vervolgens de routekeuze van de werkgever/transporteurs bepaalt. Diverse factoren worden meegenomen om een kosteneffectieve route te bepalen, zoals inzet materieel, beladingsgraad, reistijden, kosten door extra stops, duurzaamheid en uitstoot van de routes.

1.2 Aanbod van verschillende toepassingen Slimme Logistiek

De verduurzaming van de logistiek bevat een groot reductiepotentieel door maatregelen die nog geen onderdeel zijn van het beleid. Dit potentieel kan met name worden ontsloten wanneer meer gemeenten in de regio ZE-zones invoeren en wanneer plannen voor logistieke hubs verder worden uitgewerkt [3]. TNO voorziet een grote overgangsperiode, waarin platoonable trucks en gewone trucks tegelijkertijd op de Europese wegen rijden [6].

Slimme Logistiek is verdeeld onder rijtaakautomatisering, in-car verkeersinformatie en prioriteit van vrachtverkeer o.a. door de toepassing van iVRI’s. Er vallen dus verscheidene maatregelen onder Slimme Logistiek, zoals:

• Truck platooning (rijtaakautomatisering), waarin vrachtauto’s geautomatiseerd en direct achter elkaar rijden in kleine konvooien;
• In-truck signalering;
• Snelheidsadviezen zoals maximum snelheid;
• Veiligheidsadviezen, zoals inhaalverboden, filestaart, stilstaand voertuig, langzaam rijdend voertuig;
• Verkeersinformatie, zoals route informatie, inhaalverboden, rijstroomindeling, rode kruizen.

2. Effecten 

Binnen het thema Slimme Logistiek kan niet zomaar worden gesteld dat ‘Slimme Logistiek’ tot een bepaald effect leidt. Het is altijd afhankelijk van de type maatregelen die zijn verwerkt in de berekeningen van de onderzoeken. De oorzaken achter effecten zijn inzichtelijk gemaakt in causale diagrammen en per indicator in onderstaand hoofdstuk uiteengezet. Dit betreft veelal een indicatie van te verwachten effecten.

2.1 Effecten handelingsperspectief vervoerder

Op dit moment zijn er nog een effecten vanuit het handelingsperspectief van de vervoerder inzichtelijk.

2.2 Effecten handelingsperspectief werkgever/transporteur

Reduceren aantal kilometers

De inzet van betrouwbare overheidsdata voor de logistieke sector, zoals milieuzones, venstertijden, laad-en losplaatsen en wegwerkzaamheden, zorgt voor een efficiëntere planning en effectievere uitvoering. Het aantal gereden kilometers in de stad kan hierdoor 0,5% reduceren [5].

De impact van een bouwhub in Eindhoven als onderdeel van slimme stadslogistiek heeft na 5 jaar tot een reductie van 5,5 mln kilometer bouwverkeer gezorgd [7].

2.3 Effecten handelingsperspectief chauffeur 

Opvolggedrag

In een pilotstudie kwam naar voren dat 28% van de vrachtwagenchauffeurs niet op de hoogte was van het aan/uit-staan van de Logi-app in hun voertuig [9}.

Congestie/IC-waarde

De corridoraanpak West-Brabant / Breda, waarin logistieke dienstverleners worden aangesloten op een connected transport corridor, verwacht een reductie van 0,013 VVU per verplaatsing in 2023 [2]. De verwachte snelheidsverhoging was 1,5%.

Afleiding

Verkeerslichten informatie kan afleidend zijn tijdens het rijden. In een pilot in Tilburg wordt door 25% van de vrachtwagenbestuurders aangegeven dat zij de verkeerslichtinformatie afleidend vinden bij het besturen van de vrachtauto [9].

Comfort

Chauffeurs vinden het rijden in een truck platoon zeer comfortabel, waarbij ze weten dat ze altijd de mogelijkheid hebben om bij te sturen [6].

Aantal stops

Daarnaast merkt 32% van de chauffeurs geen verschil in het aantal stops dat zij hebben moeten maken. Het merendeel – 59% – geeft wel aan dat zij merken minder stops te hoeven maken [9].

Verbruik fossiele brandstoffen

Door adaptief gebruik van infrastructuur via 15.00 connected trucks leidt tot 1,4 mln liter minder brandstof verbruik. Met uiteindelijk 3,5 mln kg minder CO2 uitstoot [7].

2.4 Effecten op maatschappelijke indicatoren

PM-uitstoot

Het potentiële PM2,5 reductie effect van ZE-zones voor stadslogistiek is 2,2 ton in 2025 ten opzichte van het referentiepad 2025 [3].

CO2-uitstoot

De totale potentiële CO2 reductie door verduurzaming van logistiek is bijna 1000 Mton CO2. Ongeveer 40% van deze potentiële reductie is op landelijk niveau, ruim 40% op stedelijk niveau en 15% op hoogstedelijk niveau. Uitstralingseffecten – indirecte gevolgen van een maatregel – zijn in dit onderzoek echter niet meegenomen. Dit potentieel is een combinatie van logistieke hubs, Slimme Logistiek, zero emissie zones, modal shift van logistiek, etc. [1].

De invoering van ZE-zones voor stadslogistiek is een zeer effectieve maatregel en leidt naar verwachting tot 45 kton CO2 reductie in 2025 met het huidige beleid. Het totale potentieel van CO2 reductie wordt verwacht op 62 kton [3]. De invoering van ZE-vervoer leidt tot een verwachte reductie van 188 kton CO2. Individueel hebben de maatregelen logistieke hubs en Slimme Logistiek een potentie van meer dan 100 kton CO2 reductie [4]. Een kanttekening bij dit onderzoek wordt gegeven dat er ook andere effectieve maatregelen zijn. Sommige maatregelen worden echter al uitgevoerd in de regio, waardoor er weinig additionele reductie kan worden behaald in de toekomst.

Beleid rondom logistieke hubs is in ontwikkeling bij een aantal gemeenten, maar vaak nog niet definitief vastgesteld. Het potentiële effect van logistieke hubs is 15 kton [3].

De corridoraanpak West-Brabant / Breda verwacht voor 2023 een potentiële reductie van 0,85kg CO2 per kilometer per passage [2].

De impact van een bouwhub in Eindhoven als onderdeel van slimme stadslogistiek heeft na 5 jaar tot een reductie van 5,5 mln kilometer bouwverkeer gezorgd. Het gevolg hiervan is 70% minder CO2 uitstoot [7].

Effect op natura 2000 gebieden

ZE-zones voor stadslogistiek kunnen NOx met circa 90 reduceren. Daarnaast zorgt de maatregel logistieke hubs voor een NOx reductie van bijna 25 ton [3].

Kosten eindgebruikers

De reductiekosten per ton CO2 voor de overheid en eindgebruiker zijn verschillend per maatregel. Logistieke hubs en Slimme Logistiek kosten tussen €0 en €100 per ton CO2 reductie voor de overheid en meer dan €100 per ton CO2 reductie voor de eindgebruiker. Modal shift van logistiek kost tussen €0 en €100 per ton CO2 reductie voor de overheid en eindgebruiker. Gemiddeld genomen is de kosteneffectiviteit vanuit het eindgebruikers- perspectief beter dan vanuit overheidsperspectief. Dit komt doordat minder kosteneffectieve maatregelen gepaard gaan met hogere eenmalige investeringskosten, zoals de aanleg van infrastructuur. Maatregelen die relatief duur zijn voor de eindgebruiker zijn: De inzet van zero-emissievervoer en het beprijzen (bijv. hogere parkeertarieven en ZE-zones) [1].

De financiële baten van 15.000 connected trucks voor de deelnemende vervoerders bedraagt 3,1 mln Euro in de pilot van ‘Ontdek Connected Transport’ [7].

3. Technical and societal readiness levels

Technisch is er veel mogelijk: ADAS systemen, iVRI’s, slimme berekeningen aan beladingen in de supply chain, platooning, bandenspanning metingen, etc. Het technical readiness level voor Slimme Logistiek staat in level 9.

Het societal readiness level is tegenstelling tot de TRL lager. Niet alle maatregelen worden al ruimschoots geïmplementeerd in de logistieke keten. Het is lastiger om maatregelen in de slimme logistiek te integreren doordat het een sector is op het commerciële-publieke snijvlak.

4. Kennislacunes/aanbevelingen vervolgonderzoek

De effecten van logistieke maatregelen zijn beperkt gedocumenteerd en meegenomen in onderzoek, omdat deze veelal nog voorbereidend zijn van aard. De effectiviteit van maatregelen is afhankelijk van de uitrol van de maatregelen en het actief aanhaken van de betrokken stakeholders. Er is nog weinig bekend over de effecten van Slimme Logistiek op de maatschappelijke indicatoren.